«Πνεῦμα ὁ Θεός» (Ἰω.δ΄24)

on Δευτέρα, 30 Δεκεμβρίου 2013. Posted in Θεολογικά

Καί Αὐτό εἶναι ἄπειρον καί πῶς εἶναι δυνατόν νά καθορᾶται ἀπό τά λογικά πεπερασμένα κτίσματά Του;

Ἄρα, φύσει ἀδύνατον «πεπερασμένον ὄν ἰδεῖν τόν ἄπειρον τῇ Οὐσίᾳ Θεόν». Ὅμως, προαιωνίως πρός τόν σκοπόν αὐτόν προώρισε καί τήν μορφήν, τό πῶς θά καθορᾶται ἀπό τά λογικά κτίσματά Του, δηλαδή τό πῶς νά εἰκονίζεται ὁ ἄπειρος Θεός, ἔτσι ὥστε νά δυνηθοῦν νά τόν βλέπουν καί οἱ Ἄγγελοί Του. Ἑπομένως «οὐδενός ἕνεκα» ἐπέλεξε τήν ἀνθρωπίνην μορφήν, «Ὁρᾶτε μή καταφρονήσητε ἑνός τῶν μικρῶν τούτων λέγω γάρ ὑμῖν ὅτι οἱ ἄγγελοι αὐτῶν ἐν οὐρανοῖς διά παντός βλέπουσι τό πρόσωπον τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς» (Ματθ. ιη΄, 10).

Πῶς ὅμως ἑρμηνεύεται, ἀπό τούς ἁγίους Πατέρας, αὐτό τό χωρίον; Μᾶς γράφει ἐπ᾿ αὐτοῦ ὁ ἅγιος Βασίλειος τά ἑξῆς: Δέν θέλω νά νοήσης σωματικῶς διαμορφωμένον τό πρόσωπον τοῦ Θεοῦ, καί βεβαίως θεωρηθῆ οὕτω παράλογον τό χωρίον εἰς τήν θ. Γραφήν, ὅτι εἰς μέν τόν δίκαιον, ἰδιαιτέρως ὁ Θεός ἔχει τούς ὀφθαλμούς Του, (ὀφθαλμοί οὖν Κυρίου ἐπί δικαίους, καί ὦτα αὐτοῦ εἰς δέησιν αὐτῶν) εἰς δέ τούς πονηρούς, ἰδιατέρως τό (Πρόσωπον δέ Κυρίου ἐπί ποιοῦντας κακά, τοῦ ἐξολοθρεῦσαι ἐκ γῆς τό μνημόσυνον αὐτῶν) ἐναντίον αὐτῶν. Ἄν καί βεβαίως δέν ὑφίστανται ὀφθαλμοί ἄνευ προσώπου, οὔτε καί πρόσωπον ἐστερημένον ὀφθαλμῶν . Ἄνθρωπος δέν δύναται βεβαίως νά ἴδη τό Πρόσωπον τοῦ Κυρίου καί νά ζήση. Ὅμως οἱ Ἄγγελοι βλέπουσι τό Πρόσωπον τοῦ Πατρός ἡμῶν τοῦ ἐν οὐρανοῖς εἰς τό πρόσωπον τῶν μικρῶν τούτων τῶν πιστευόντων. Διότι τώρα βεβαίως ἡ θέα τῆς ἐνδόξου ἐπιφανείας τοῦ Θεοῦ διά τήν ἀσθένειαν τῆς σαρκός τήν ὁποίαν φέρομεν, εἶναι ἀδιανόητο νά χωρέση εἰς ἡμᾶς. Οἱ ἄγγελοι βεβαίως ὑπ᾿ οὐδενός ἐμποδίζονται νά ἀτενίζουν διηνεκῶς τό Πρόσωπον τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ διότι δέν ἔχουν κανένα προκάλυμμα παραπλήσιον τῆς ἡμετέρας σαρκός. Καί ἡμεῖς ὅταν θά γίνωμεν υἱοί τῆς ἀναστάσεως, θά καταξιωθῶμεν τῆς γνώσεως (τοῦ Θεοῦ) πρόσωπον πρός πρόσωπον. Οἱ δίκαιοι τότε ἐν ἀγαλλιάσει θά ἀξιωθοῦν τῆς θέας τοῦ Πρόσωπου τοῦ Θεοῦ. (Βλέπε κατωτέρω τό αὐτούσιον κείμενον τοῦ ἁγίου Βασιλείου)
Ἄρα, ἄν καί ἄπειρος «τῇ οὐσία ὁ Θεός» δέν ἐμποδίζεται νά φανερωθῆ εἰς ἡμᾶς μέ ἀνθρωπίνην μορφήν, αὐτήν τήν ὁποίαν προαιωνίως ἐπέλεξε «οὐδενός ἕνεκα», ὅπως εἶδον τόν Θεόν Πατέρα οἱ Προφῆται, καί ὡς ἐφιλοξένησε ὁ Ἀβραάμ τόν Ἕναν τρισυπόστατον Θεόν ὑπό τήν φορφήν τῶν τριῶν Ἀνδρῶν. Τό ὅτι δέν ἐμποδίζεται, μᾶς τό ἐξηγεῖ ὁ ἅγιος Ἐπιφάνιος Κύπρου: «δυνατός γάρ ἐστι ποιεῖν ὅ βούλεται, ἀλλά πράττει ἅπερ αὐτοῦ πρέπει τῇ θεότητι, μηδενός ὅλως τῷ θελήματι αὐτοῦ ἀντιπίπτοντος, ὥστε μή δύνασθαι πράττειν ὅ βούλεται πρεπόντως τῇ αὐτοῦ θεότητι καί ἀδύνατον ἐστιν ἰδεῖν θεόν μάλιστα ἀνθρωπίνην φύσιν, καί οὐκ ἐκχωρεῖ τό ὁρατόν ὁρᾶν τό ἀόρατον...»(Πανάριον, Κατά Ἀδαμιανῶν). Καί συμπληρώνει ἐπ᾿ αὐτοῦ ὁ ἅγιος Νικόδημος τά ἑξῆς: «Ἀκούεις; ὅτι ὁ Θεός διά τοῦτο ἐποίησε τόν ἄνθρωπον κατ᾿ εἰκόνα ἑαυτοῦ, ἵνα δυνηθῆ νά χωρέσῃ τό ἀρχέτυπον διά τῆς ἐνανθρωπήσεως». Ἄρα μᾶς λέγει ὁ ἅγιος, ὅτι πρός τόν σκοπόν αὐτόν ἔγινε καί ἡ δημιουργία τοῦ Ἀδάμ κατ᾿ εἰκόνα Θεοῦ, διά νά δυνηθῆ καί ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ νά ἐνανθρωπισθῆ μέ τήν αὐτήν μορφήν, ὡς τόν εἶδεν ὁ πρωτομάρτυς Στέφανος «ὑπάρχων δέ πλήρης Πνεύματος Ἁγίου, ἀτενίσας εἰς τόν οὐρανόν εἶδε δόξαν Θεοῦ καί Ἰησοῦν ἑστῶτα ἐκ δεξιῶν τοῦ Θεοῦ καί εἶπεν, ἰδού θεωρῶ τούς οὐρανούς ἀνεωγμένους καί τόν υἱόν τοῦ ἀνθρώπου ἐκ δεξιῶν τοῦ Θεοῦ ἑστῶτα » (Πράξ. ζ΄,55).
------------------------------------
«Μὴ γάρ μοι σωματικῶς διαπεπλασμένον τὸ πρόσωπον τοῦ Θεοῦ νοήσῃς· ἐπεὶ οὕτω γε καὶ ἄλογον εἶναι δόξει τὸ παρὰ τῆς Γραφῆς εἰρημένον, ἰδίᾳ μὲν ὀφθαλμοὺς ὑπάρχειν ἐπιλάμποντας τῷ δικαίῳ, ἰδίᾳ δὲ τὸ πρόσωπον ἐπιφερόμενον τοῖς πονηροῖς. Καίτοι οὔτε ὀφθαλμοὶ χωρὶς προσώπου, οὔτε πρόσωπον ὀφθαλμῶν ἐστιν ἄμοιρον. Ἄνθρωπος μὲν οὖν οὐ μὴ ἴδῃ τὸ πρόσωπον Κυρίου, καὶ ζήσεται· οἱ δὲ ἄγγελοι τῶν ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ μικρῶν διὰ παντὸς βλέπουσι τὸ πρόσωπον τοῦ Πατρὸς ἡμῶν τοῦ ἐν τοῖς οὐρανοῖς. Διότι νῦν μὲν χωρῆσαι ἡμᾶς τὴν θέαν τῆς ἐνδόξου ἐπιφανείας διὰ τὴν ἀσθένειαν τῆς σαρκὸς τὴν περικειμένην ἡμῖν ἀμήχανον· οἱ μέν τοι ἄγγελοι, τῷ μηδὲν ἔχειν προκάλυμμα τοιοῦτον παραπλήσιον τῇ ἡμετέρᾳ σαρκὶ, ὑπ' οὐδενὸς ἐμποδίζονται διηνεκῶς ἐνατενίζειν τῷ προσώπῳ τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ. Ὥστε καὶ ἡμεῖς, ἐπειδὰν γενώμεθα υἱοὶ τῆς ἀναστάσεως, τότε καταξιωθησόμεθα τῆς πρόσωπον πρὸς πρόσωπον γνώσεως. Τότε δὲ οἱ μὲν δίκαιοι ἐν ἀγαλλιάσει τῆς θέας τοῦ προσώπου καταξιωθήσονται·» (Ἅγιος Βασίλειος, Ὁμιλία εἰς τόν ΛΓ΄ ψαλμόν ).